Dat geld op de plank blijft liggen, is wellicht goed nieuws voor de gemeentebegroting maar slecht nieuws voor mensen die een beroep doen op de Wmo. Het geld is namelijk niet over omdat het niet nodig was, het geld is over omdat het niet op de juiste plek terecht is gekomen. Wat gemeenten, mogen‚ met het Wmo-geld dat zij in 2015 over hebben gehouden?
Doelen gehaald
Gemeenten mogen de middelen die zij van het Rijk ontvangen voor het sociaal domein ook besteden buiten dat domein, of het geld reserveren voor toekomstige uitgaven. Maar dat mag alleen als de doelen van de verschillende wetten (zoals de Wmo) worden behaald. En daar kunnen grote vraagtekens bij worden geplaatst.
Onterechte borstklopperij
Onderzoeken van Ieder(in) en andere belangenorganisaties en van het Sociaal Cultureel Planbureau tonen aan dat er nog heel veel niet goed gaat en dat de doelstellingen van de Wmo lang niet overal gehaald worden: toegang tot zorg en ondersteuning is niet goed geregeld, mensen moeten de voorzieningen waarop zij recht hebben afdwingen door middel van juridische procedures, mensen zien af van zorg vanwege hoge kosten, mensen kunnen onvoldoende eigen regie voeren over hun leven en doen daardoor minder mee in de maatschappij. De meeste gemeentebesturen hebben dan ook geen enkele reden om zichzelf op de borst te kloppen omdat er geld overblijft.
Wat kunt u doen?
Hoe kunt u als belangenbehartiger ervoor zorgen dat uw gemeente het geld (alsnog) op de goede manier besteedt, namelijk aan zorg en ondersteuning?
- Ga na wat de situatie is in uw gemeente. In veel gemeenten zijn de cijfers over 2015 bekend of zij worden binnenkort bekendgemaakt. Vanwege de aandacht in de media en omdat in veel gemeenten de jaarrekening rond deze tijd in de gemeenteraad besproken wordt, is het een goed moment om inzicht te krijgen in de bestedingen tot nu toe in het sociaal domein (Wmo, Jeugdwet, Participatiewet, inkomensondersteuning). U vindt de financiële gegevens op de gemeentelijke website of u kunt ze bij uw gemeente opvragen.
- Bepaal wat de belangrijkste knelpunten zijn rond de Wmo in uw gemeente en kies een speerpunt. Bijvoorbeeld: te strikte criteria voor huishoudelijke hulp, te hoge eigen bijdrage, te weinig geld voor persoonsgebonden budgetten, gebrekkige cliëntondersteuning, doorgeschoten bezuiniging op dagbesteding of begeleiding. Probeer dat speerpunt op de politieke agenda te krijgen.
- Om het onderwerp op de politieke agenda te krijgen, kunt u contact opnemen met politieke partijen in uw gemeenteraad of gebruik maken van uw burgerrecht om in te spreken bij de gemeenteraad. Als er in uw gemeente nog geen onderzoek is gedaan naar de oorzaken van het overschot, kunt u om zo‚ n onderzoek vragen. U kunt, al dan niet in samenwerking met een politieke partij, overwegen om lokale publiciteit op te zoeken.
Geld oormerken
Het geld dat de Rijksoverheid voor het sociaal domein overmaakt naar de gemeenten is niet geoormerkt. Er is dus geen verplichting om de middelen die zij van het Rijk ontvangen voor Wmo-taken, daar ook aan te besteden. Een gemeenteraad kan dit wel zelf lokaal regelen.
Twee weken geleden nam de Tweede Kamer een motie aan die bevordert dat het Wmo-geld dat gemeenten nu over hebben, beschikbaar blijft voor het sociale domein. Hier leest u welke partijen voor deze motie stemden. U kunt de lokale fracties van deze partijen erop wijzen dat hun Tweede Kamerfractie hiermee heeft ingestemd.
Goede voorbeelden
Er zijn al gemeenten die rond het Wmo-geld goede besluiten hebben genomen. In uw gesprek met de gemeente kunt u die als goede voorbeelden aanvoeren:
- In de Noordoostpolder krijgen Wmo-cliënten de eigen bijdrage terug.
- In Wageningen zijn in het college-akkoord afspraken gemaakt over het oormerken van gelden binnen het sociaal domein.
- Het Wmo-forum in Veenendaal heeft voorgesteld om de eigen bijdragen te verlagen.